มารู้จัก! โรคหลอดเลือดสมองและสัญญาณเตือน

ผู้ป่วยและญาติหลายท่าน เมื่อเจ็บป่วยเฉียบพลัน เป็นอัมพฤกษ์ อัมพาตเฉียบพลันแล้วจึงเพิ่งได้มารู้จัก “โรคหลอดเลือดสมอง” หรือที่เรียกกันว่า “โรคสโตรค” วันนี้หมอขอมาสรุปสั้นๆว่า โรคหลอดเลือดสมองคืออะไร  โรคหลอดเลือดสมองมีกี่ประเภท และอาการเตือน หรือ อาการแสดงของโรคหลอดเลือดสมองเป็นอย่างไร 

ยาวไปเลือกอ่าน...

• โรคหลอดเลือดสมองคืออะไร 

• โรคหลอดเลือดสมองมีกี่ประเภท

• อาการเตือน หรือ อาการแสดงของโรคหลอดเลือดสมองเป็นอย่างไร 

โรคหลอดเลือดสมองคืออะไร 

สมองถือเป็นอวัยวะที่สำคัญที่สุดของร่างกายเนื่องจากเป็นศูนย์กลางที่รวมระบบการสั่งการในทุกอวัยวะ สมองเป็นเหมือนจุดเริ่มต้นของการใช้ชีวิต เพราะการทำงานของร่างกายทั้งหมดขึ้นอยู่กับสมอง เช่น การคิด การพูด การเคลื่อนไหว ความจดจำ และกระบวนการทางจิตใจอื่น ๆ จิตใต้สำนึกคนเรา เช่นกัน 

โรคที่พบบ่อยที่สุดที่เกิดขึ้นกับสมองคือ "โรคหลอดเลือดสมอง" หรือที่เรียกกันอย่างย่อว่า "โรคสโตรค" "Stroke" ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของอาการอัมพฤกษ์ อัมพาต ซึ่งเป็นความพิการตลอดชีวิต หากเรารู้จักอาการฉับพลันที่บ่งบอกว่าคนใกล้ตัวเรามีอาการเข้าได้กับโรคหลอดเลือดสมองนี้ โทรเบอร์ฉุกเฉิน 1669 และนำส่งโรงพยาบาลได้เร็วที่สุด ผู้ป่วยจะมีโอกาสได้รับการรักษาด้วยยา ด้วยการผ่าตัดที่เหมาะสม ทันเวลา ป้องกันการเกิดภาวะทพพลภาพ สูญเสียคุณภาพชีวิตถาวรได้ 

โรคหลอดเลือดสมองมีกี่ประเภท

โรคหลอดเลือดสมองเกิดขึ้นจากความผิดปกติในหลอดเลือดสมอง แบ่งออกเป็นสองประเภทหลัก ดังนี้

1. หลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน

2. หลอดเลือดสมองแตก

หลอดเลือดสมองแตกเกิดจากการโป่งพองหรือแตกของหลอดเลือดในสมอง สาเหตุส่วนใหญ่ที่พบคือ เกิดจากภาวะความดันโลหิตสูง รองลงมาคือหลอดเลือดแดงโป่งพอง เมื่อเกิดหลอดเลือดสมองแตก จะทำให้เลือดออกในสมองและเนื้อสมองตายได้ 

ไม่ว่าจะเป็นหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตันหรือแตก หากเกิดขึ้นก็อาจเกิดภาวะอัมพฤกษ์ อัมพาต ทำให้ป่วยติดเตียง พิการ หรือสามารถเสียชีวิตได้ 

การรับรู้และเข้าใจเกี่ยวกับโรคหลอดเลือดสมองเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้สามารถระบุอาการแสดงของโรค ในขณะที่เกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันนี้ขึ้น ว่าความผิดปกติแบบไหนที่จะต้องสงสัยโรคหลอดเลือดสมอง และต้องรีบได้รับการรักษาที่เหมาะสม ในระยะเวลาที่เหมาะสม เพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดผลกระทบร้ายแรงต่อสมองในระยะยาว 

อาการของโรคหลอดเลือดสมองตีบ/โรคหลอดเลือดสมองแตก

อาการของโรคหลอดเลือดสมองตีบ ที่เกิดขึ้นโดยฉับพลัน บางส่วนค่อยๆแสดงอาการแล้วอาการแย่ลง หรือบางส่วนอาการเป็นมากทันทีตั้งแต่ต้น

เราจะรู้ได้อย่างไรว่า ความผิดปกติที่เกิดขึ้น เป็นอาการของโรคหลอดเลือดสมองตีบ ตัน แตก

อาจจำเป็นคำย่อง่ายๆ ว่า BE-FAST ภาษาอังกฤษที่แปลว่าเร็ว กล่าวคือ

สัญญาณเตือนของโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke)

B - Balance loss (อาการเดินเซ วิงเวียนศีรษะ)

E - Eyesight loss (มองเห็นภาพไม่ชัด เนื่องจากลานสายตาดับทันที)

F - Face (ใบหน้าหรือปากเบี้ยว มุมปากตก น้ำลายไหลย้อยจากมุมปากข้างใดข้างหนึ่ง)

A - Arm & Leg (แขนหรือขาอ่อนแรง หรือใช้มือ แขน ขา ไม่ถนัดเท่าปกติ)

S - Speech (พูดไม่ชัด พูดไม่ได้) รวมไปถึงการกลืนอาหารเเล้วไอ สำลัก

T - Time (เวลา) เป็นสิ่งสำคัญทุกนาที เนื่องจากผู้ป่วยมีเวลาเพียง 4.5 ชั่วโมงหรือ 270 นาทีเท่านั้นที่แพทย์สามารถดำเนินการรักษาโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) เพื่อให้ลดความรุนแรงของโรคหรือช่วยให้หายได้เป็นปกติ ยิ่งเร็วยิ่งดี 

บางกรณ์อาจสามารถยืดเวลาการรักษาได้ถึง 9 ชั่วโมงตามความเห็นของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ หรือในโรงพยาบาลที่มีเครื่องมือที่ทันสมัย ซึ่งจะป้องกันอาการอัมพาตเฉียบพลันและการสูญเสียชีวิตได้

การตระหนักรับรู้อาการของโรคหลอดเลือดสมอง ทั้งโรคหลอดเลือดสมองตีบและโรคหลอดเลือดสมองแตก (เลือดออกในสมอง) และรีบโทรแจ้งเบอร์ฉุกเฉิน (โทรสายด่วน 1669) อย่างเร่งด่วน จะช่วยลดความรุนแรงของโรค และเร่งเข้าสู่การรักษาที่ดีและเหมาะสมให้ผู้ป่วยได้ ลดภาวะทุพพลภาพ และลดอัตราเสียชีวิตของผู้ป่วยได้

อาการปวดหัวอาจเกิดจากหลายสาเหตุและไม่ใช่ลักษณะเฉพาะโรคหลอดเลือดสมองเท่านั้น อาการปวดหัวสามารถเกิดจากสาเหตุต่างๆ ทั้งที่เป็นภาวะทั่วไป หรือภาวะฉุกเฉินเฉียบพลัน

คลิกอ่าน >> ปวดหัวมากแบบนี้ จะเป็นโรคหลอดเลือดสมอง (สโตรค) หรือไม่ 

บทความโดย

หมอมิ้นท์ พญ.วรัชยา วลัยลักษณาภรณ์ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านสมองและระบบประสาท